संगमनेरचा इतिहास हा अनेकविध ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक घटनांनी भरलेला आहे. प्राचीन काळापासून संगमनेर हे एक महत्वाचे व्यापारी केंद्र राहिले आहे, जिथे विविध राजवंशांनी आपली सत्ता स्थापली होती. याठिकाणी असलेल्या नद्यांच्या संगमामुळे याचे नाव 'संगमनेर' पडले आहे. पेशव्यांच्या काळातही हे शहर त्यांच्या सैन्याचे ठाणे होते. आजच्या आधुनिक संगमनेरने प्रगतीशील विचारांचा आणि शैक्षणिक विकासाचा वसा जपला आहे, ज्यामुळे शहराला एक अद्वितीय ओळख मिळाली आहे.
छत्रपती शहाजीराजे भोसले हे इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण व्यक्तिमत्व होते, ज्यांनी पेमगिरीच्या किल्ल्याला आपल्या राजकीय दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व दिले. १६३३ च्या ऑगस्ट महिन्यात त्यांनी निजामशाही घराण्यातील अवघ्या दहा वर्षांच्या मूर्तजा नावाच्या मुलाला निजामच्या तख्तावर बसवून स्वतः राज्यकारभार हाताळला होता. पेमगिरी किल्ल्याची बांधबंदिस्ती व डागडुजी शहाजी महाराजांनीच केली होती, आणि याच कारणामुळे त्या किल्ल्याला "शहागड" असे नाव प्राप्त झाले. पेमगिरी हा किल्ला फक्त एक लष्करी ठाणे नव्हे, तर शहाजीराजांच्या नेतृत्वाखालील त्यांच्या राजकीय महत्त्वाकांक्षांचे प्रतीक बनले होते. निजामशाहीच्या राज्यकारभारावर प्रभाव टाकण्याच्या त्यांच्या ध्येयाने पेमगिरीचा किल्ला त्यासाठी एक महत्वपूर्ण ठिकाण बनला होता.
शिवाजी महाराजांच्या लढाईतील पराक्रमाची गाथा सांगताना संगमनेरजवळील एक ऐतिहासिक घटना विशेष उल्लेखनीय ठरते. १६७९ च्या नोव्हेंबर महिन्यात, रायगडाकडे परतत असताना, महाराजांनी जालना शहरावर यशस्वी चढाई केली होती. त्यावेळी, त्यांच्यासोबत मोठ्या प्रमाणात संपत्ती देखील होती. संगमनेर मार्गे रायगडाच्या दिशेने प्रवास करत असताना मुघल सरदार रणमस्तखान यांनी महाराजांच्या सैन्याला रोखले. संगमनेरजवळ घडलेले हे युद्ध अतिशय तुंबळ होते, ज्यामध्ये दोन्ही बाजूंनी मोठ्या प्रमाणात सैनिक आणि घोड्यांचा बळी गेला. युद्धाच्या या कठीण प्रसंगातही शिवाजी महाराजांच्या सैन्याने अत्यंत कौशल्याने युद्धाचा सामना केला.
शिवाजी महाराजांचे आयुष्य आणि त्यांच्या युद्ध मोहिमांचे वर्णन करताना हे स्पष्ट होते की त्यांनी त्यांच्या प्रत्येक मोहिमेत दूरदृष्टी आणि रणकौशल दाखवले. संगमनेरजवळील रणमस्तखानासोबतच्या या युद्धातून शिवरायांच्या धाडसपूर्ण निर्णयक्षमता आणि त्यांच्या सैन्याच्या निष्ठेची एक नवी कहाणी घडली.
.jpeg)
0 टिप्पण्या