मालपाणी उद्योग समूह: शंभर वर्षांची यशोगाथा

मालपाणी उद्योग समूह हा संगमनेर (जिल्हा अहिल्यानगर) येथील एक प्रतिष्ठित आणि विविध उद्योगांचा समूह आहे. या समूहाची शंभर वर्षांची समृद्ध परंपरा आहे. ग्रामीण भागात छोट्या स्तरावर सुरू झालेला हा उद्योग समूह आता संपूर्ण भारतभर व्यापारात आपली ओळख निर्माण करतो आहे. "मालपाणी ग्रुप" या नावाने परिचित असलेल्या या उद्योग समूहाने विविध क्षेत्रांमध्ये आपला ठसा उमटवला आहे, ज्यामध्ये तंबाखू, जर्दा, चहा, अपारंपारिक उर्जा, पवनचक्की, मनोरंजन, वाटर पार्क, बांधकाम व्यवसाय, हॉटेल्स अशा विविध उद्योगांचा समावेश आहे. 

मालपाणी ग्रुप

मालपाणी उद्योग समूहाचा सर्वात प्रसिद्ध ब्रँड म्हणजे 'गाय छाप जर्दा'. ०९ जुलै १८९४ रोजी दामोदर जगन्नाथ मालपाणी यांनी 'गाय छाप जर्दा' या उत्पादनाची भारतीय बाजारपेठेत सुरुवात केली. ते भारतीय बाजारात जर्दा सादर करणारे पहिले उद्योजक होते. त्यांच्या या यशस्वी प्रयत्नांमुळे मालपाणी उद्योग समूहाने तंबाखूच्या व्यवसायात एक वेगळी ओळख निर्माण केली. 'गाय छाप जर्दा' सोबतच त्यांनी 'माउली' आणि 'बादशहा' या नावांनी जर्दाचे नवीन उत्पादने बाजारात आणली, ज्यामुळे त्यांचा व्यवसाय अधिकच विस्तारला.

गाय छाप जर्दा

वर्षानुवर्षे, या समूहाने आपल्या व्यवसायाचा विस्तार विविध क्षेत्रांमध्ये केला आहे. अपारंपारिक उर्जा उत्पादनामध्ये पवनचक्क्यांचा वापर करून त्यांनी पर्यावरणस्नेही उपाययोजनांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. याशिवाय, त्यांनी मनोरंजनाच्या क्षेत्रातही प्रवेश केला आहे, ज्यामध्ये वॉटर पार्क्स आणि विविध मनोरंजन सुविधा उपलब्ध करून दिल्या आहेत. बांधकाम व्यवसायात त्यांनी हॉटेल्स आणि इतर वाणिज्यिक प्रकल्प साकारले आहेत, ज्यामुळे त्यांची उपस्थिती विविध उद्योगांमध्ये स्पष्टपणे जाणवते.

ओंकारनाथ दामोदर मालपाणी

मालपाणी उद्योग समूहाची सध्याची उलाढाल एक हजार कोटी रुपयांची आहे, जी त्यांच्या व्यवसायाच्या व्यापक यशाची साक्ष आहे. ओंकारनाथ दामोदर मालपाणी यांना या उद्योग समूहाचे आधुनिक अध्वर्यू मानले जाते. त्यांनी आपल्या वडिलांच्या आग्रहाखातर वैद्यकीय शिक्षण सोडून उद्योगात प्रवेश केला आणि तिथे त्यांनी व्यवसायात एक नवा आयाम जोडला. त्यांच्या नेतृत्वाखाली, केवळ दोन पोती जर्दाचे उत्पादन करणाऱ्या व्यवसायाने एक मोठा उद्योग समूह म्हणून आपली ओळख निर्माण केली.

राजेश ओंकारनाथ मालपाणी

ओंकारनाथ मालपाणी यांचा मोठा मुलगा, राजेश ओंकारनाथ मालपाणी, हे सध्या या समूहाचे अध्यक्ष आहेत. दुसरा मुलगा, डॉ. संजय ओंकारनाथ मालपाणी, हे संचालक असून ते शिक्षण प्रसारक संस्थेचे कार्याध्यक्ष म्हणून कार्यरत आहेत. त्यामुळे मालपाणी उद्योग समूहाची धुरा पुढील पिढीच्या हाती सुरक्षित आहे, ज्यामुळे या उद्योग समूहाच्या यशाची कथा पुढेही सुरूच राहील.

श्री ओंकारनाथ मालपाणी विधी महाविद्यालय

व्यावसायिक क्षेत्रात यशस्वी असण्यासोबतच, मालपाणी उद्योग समूहाने समाजसेवेचे कार्यही जोपासले आहे. उद्योगातून मिळणाऱ्या संपत्तीचा उपयोग संगमनेरच्या शैक्षणिक, सामाजिक, आणि औद्योगिक विकासासाठी केला जातो. विशेषतः, सामुदायिक विवाह हा एक महत्त्वाचा उपक्रम म्हणून गेल्या दहा वर्षांपासून राबविला जात आहे, ज्यामुळे स्थानिक समाजात मोठा बदल घडून आला आहे. याशिवाय, समूहाचे दृष्टी विधान "व्यावसायिक, भौतिक आणि आध्यात्मिक प्रगतीच्या माध्यमातून ग्रामीण भागातील जनतेची जीवनविषयक गुणवत्ता उन्नतीस नेणे" असे आहे, ज्यामुळे त्यांनी ग्रामीण भागात विकास आणि प्रगतीसाठी एक ठोस योगदान दिले आहे.

अशा प्रकारे, मालपाणी उद्योग समूहाने विविध क्षेत्रांमध्ये आपली उपस्थिती प्रस्थापित केली आहे. त्यांनी तंबाखू आणि जर्दा उत्पादनातून सुरू केलेल्या या प्रवासात आता चहा, अपारंपारिक उर्जा, पवनचक्की, मनोरंजन, बांधकाम व्यवसाय, हॉटेल्स आणि सामाजिक सेवांपर्यंत विस्तार केला आहे.