संगमनेर शहर आणि तालुका हे इंग्रजी राजवटीविरोधात लढा उभारणाऱ्या ठिकाणांपैकी एक होते. येथे झालेल्या आंदोलनांनी इंग्रजांविरुद्धच्या संघर्षाला अधिक बळ दिले. भागोजी नाईक हे या संघर्षाचे प्रमुख नेतृत्व होते, ज्यांनी १८५७ च्या आसपास संगमनेर पंचक्रोशीत ब्रिटिशांविरुद्ध सशस्त्र लढा दिला. त्यांचा इंग्रजांविरुद्धचा बंड केवळ एक लहान संघर्ष नव्हता, तर तो इंग्रजांच्या विरोधातील एक महत्त्वपूर्ण लढा होता, ज्यामुळे ब्रिटिश सत्तेला स्थानिक पातळीवर मोठे आव्हान उभे राहिले.
याच काळात समशेरपूर येथे देखील भागोजीने ब्रिटिश सैन्याचा निर्णायक पराभव केला होता. या लढाईने त्यांची ख्याती आणि शौर्य अधिक प्रसिद्ध केले. भागोजी नाईक हे केवळ शूर लढवय्येच नव्हते, तर त्यांनी आपल्यासोबत अनेक लोकांना इंग्रजांविरुद्ध उभे केले. त्यांच्या नेतृत्वाखालील लढ्यात मराठ्यांच्या पराक्रमाचे दर्शन घडले, ज्यामुळे स्थानिक लोकांमध्ये देशप्रेमाची भावना अधिक प्रखर झाली.
मात्र, १८५९ मध्ये फंदफितुरी झाली आणि हीच फंदफितुरी भागोजी नाईक यांच्या पतनाचे कारण ठरली. इंग्रजांची गुप्तहेर यंत्रणा अत्यंत बलवान होती आणि त्यांनी भागोजी नाईकच्या हालचालींवर सतत नजर ठेवली होती. सिन्नर जवळील मीठसागरे या ठिकाणी, जेव्हा भागोजी आणि त्याचे साथीदार बेसावध होते, तेव्हा इंग्रजांनी त्यांच्यावर अचानक हल्ला केला. हा हल्ला अत्यंत नियोजनबद्ध होता, ज्यामुळे भागोजी नाईक आणि त्यांचे सैनिक प्रतिकार करायला तयार नव्हते.
या हल्ल्यात मोठ्या प्रमाणावर गोळीबार झाला. भागोजी नाईक आणि त्याचे ४०-४५ साथीदार इंग्रजांच्या या अचानक हल्ल्यात शहिद झाले. या पराभवामुळे इंग्रजांना तात्पुरते यश मिळाले असले, तरी भागोजी नाईक यांच्या पराक्रमाची गाथा लोकांच्या हृदयात कायम राहिली. त्यांच्या या बलिदानाने स्वातंत्र्यलढ्यातील अनेक क्रांतिकारकांना प्रेरणा मिळाली.
संगमनेरच्या इतिहासात भागोजी नाईक यांचे स्थान महत्त्वाचे आहे. त्यांनी त्यांच्या नेतृत्वाखाली इंग्रजांना सतत आव्हान दिले आणि त्यांची सत्ता डळमळीत करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांच्या लढ्याने स्थानिक जनतेमध्ये देशभक्तीची भावना जागृत केली आणि स्वातंत्र्याच्या दिशेने पहिले पाऊल टाकले. इंग्रजांविरुद्धच्या या लढ्यात भागोजी नाईक यांचे शौर्य, त्यांची धाडस, आणि त्यांच्या साथीदारांचा त्याग हे सर्व भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या प्रेरणादायी घटकांपैकी एक ठरले.
संगमनेर तालुक्यातील लोकांनीही इंग्रजांच्या विरोधात लढा देण्याचे भागोजींच्या नेतृत्वात धाडस दाखवले. त्यांनी आपल्या परंपरेनुसार लढण्याचे कौशल्य दाखवत, इंग्रजांच्या अत्याचारांना उत्तर दिले. त्यांच्या शौर्यपूर्ण कथा आजही या भागातील लोकांच्या आठवणीत जिवंत आहेत. भागोजी नाईक यांचा लढा केवळ स्थानिक संघर्ष नव्हता, तर तो इंग्रजांविरुद्धच्या व्यापक स्वातंत्र्यलढ्याचा एक भाग होता.
भागोजी नाईक यांचा जीवनप्रवास आणि त्यांचा संघर्ष आजही प्रेरणादायी आहे. त्यांच्या लढ्याने स्वातंत्र्याच्या ज्योती पेटवून ठेवल्या आणि त्यांच्या बलिदानाने स्वातंत्र्याच्या स्वप्नाला एक नवे आयाम दिले. त्यांच्या या बलिदानाची आठवण आजही संगमनेरच्या मातीमध्ये जिवंत आहे, आणि त्यांच्या पराक्रमाच्या कथा पुढील पिढ्यांनाही प्रेरणा देत राहतील.
.jpeg)
0 टिप्पण्या